Monnik met opengeslagen boek op schoot, pijpaarde (1500-1550)
Beschrijving
In 1972 kwam uit de Schuttersgracht, tijdens baggerwerkzaamheden voorafgaand aan de verbreding van de Pompstraat, een mal van rood aardewerk voor de productie van een zeldzaam type pijpaarden beeldjes tevoorschijn. De vondst toont aan dat tussen ca. 1500 en 1550 in Gorinchem religieuze beeldjes zijn geproduceerd.1
Op welke schaal dit gebeurde is niet bekend. Met name rond 1500 was er in Nederland veel vraag naar eenvoudige persoonlijke devotionalia.2 Het Gorcumse beeldje heeft de vorm van een monnik of apostel met opengeslagen boek (bijbel?) op schoot. Een tweede mal om de achterzijde van het beeldje te maken ontbreekt helaas.
Mal met afgietsel van gips, collectie Museum Catharijneconvent.
De mal is te zien in Museum Catharijneconvent te Utrecht. Op verzoek van de vinder maakte het restauratieatelier van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek destijds een afdruk in pijpaarde. Deze is opgenomen in de archeologische collectie van de gemeente Gorinchem.
Vergelijkbare vondsten
Ondanks de vele vondsten van pijpaarden beeldjes in de afgelopen decennia, zijn er slechts een klein aantal vergelijkbare voorbeelden bekend. In de collectie van H.J.E. van Beuningen bevindt zich een soortgelijke bodemvondst uit Edam. Op dit beeldje zijn nog resten van de vroegere beschildering aanwezig. Een ander fragment is bekend uit de bodem van Leiden. 3 In de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden bevinden zich een minder gedetailleerde mal uit Leiden4 en een beeldje afkomstig uit Maasdriel. Beiden worden vroeger gedateerd dan het Gorcumse exemplaar.
Beeldje gevonden in Edam, collectie H.J.E. van Beuningen.
Details
| Omschrijving: | Zittende monnik of apostel met een opengeslagen boek op schoot. Pijpaarden afdruk uit een enkele terracotta mal. |
| Materiaal: | Pijpaarde |
| Productie: | Nederland |
| Datering: | 1500-1550, afdruk door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, Amersfoort. |
| Afmetingen: | 11,2 x 7,3 x 4,0 (h x b x d in cm.) |
| Vindplaats: | Gorinchem, Pompstraat uit grachtvulling Schuttersgracht, particuliere vondst (1972). |
| Vondstnummer: | - |
| Verwerving: | Schenking H.A.R. Hovenkamp, Harderwijk. |
| Vragen? | Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze vondst? Laat het ons weten! |
Vindplaats
Pompstraat voor de verbreding met Schuttersgracht ca. 1972
Documentatie
 |
Henry-Buitenhuis, E.V. (1990) Pijpaarden beeldjes uit Leidse bodem, in: Bodemonderzoek in Leiden. Archeologisch jaarverslag 1988-1989 11e/12e jrg, Leiden, p. 71-76. Flipbook | PDF (61 MB) |
|
Kleiterp, M.E. (1990) Een verzameling pijpaarden mallen en beeldjes uit Leiden in het Rijksmuseum van Oudheden, in: Bodemonderzoek in Leiden. Archeologisch jaarverslag 1988-1989, 11e/12e jrg, Leiden, p. 77-88. Flipbook | PDF (61 MB) |
 |
Ostkamp, S. (2011) Christus per dozijn, in: Vind Magazine 1, Hoorn, p. 68-73. PDF (2 MB) |
 |
Ostkamp, S. (2003) Gebed in eenvoud. Gebruik en productie van pijpaarden beelden in Gorcum, in: J. H. van den Berge et al., In Gorcum gebakken. Aardewerk, kleipijpen en wandtegels, Gorinchem, p. 56-63. WorldCat | Flipbook | PDF (7 MB) |
 |
Ostkamp, S. (2001) Productie en gebruik van pijpaarden en terracotta devotionalia in de Nederlanden. Het ambacht van de heyligenbacker voor Judocus Vredis, een archeologisch verslag. in: A. Böing & G. Inhester (red.), Judocus Vredis, Kunst aus der Stille, eine Klosterwerkstatt der Dürerzeit/Judocus Vredis, Kunst uit de stilte, een kloosterwerkplaats uit de tijd van Dürer, Borken, p. 186-256. WorldCat | Flipbook | PDF (5 MB) |
| Materiaal: | Pijpaarde |
| Periode: | Nieuwe tijd A: 1500-1650 nC |
| Toepassing: | Religie |
| Vindplaats: | Pompstraat (1972) |
