Beschrijving
Knikkers, gevonden in de beerput van het Huis Paffenrode tijdens de opgravingen op het Kazerneplein, voorafgaand op de bouw van de parkeergarage (1997).
Uit de 17e eeuw zijn zes varianten van het knikkerspel bekend : bagorra, negenkuilen, notenschieten, potje knikkeren, stuiken en schreefje schieten. Bij de laatste wierp de speler vanaf de aanvangslijn, de meet, een knikker naar een lijn die ca. 3 meter van de meet af is getrokken, de schreef. Degene wiens knikker over of naast de schreef ging, was af.
Huis Paffenrode
Voorafgaand aan de bouw van een parkeergarage op het Kazerneplein is in 1997 een archeologisch onderzoek uitgevoerd. Tijdens de opgraving ontdekten de onderzoekers resten van de 16de-eeuwse woning van de drossaard van Gorinchem en het Land van Arkel. De woning stond bekend als het Huis Paffenrode, genoemd naar de meest bekende bewoner : Jacob van Paffenrode (± 1591 – 1652). Hij was gehuwd met Wilhelmina van Arkel (± 1590 – 1628). Het gezin had drie kinderen : Joan (1618−1673), Rudolf (1620−1673) en Anna (1625−1656).
Jacob van Paffenrode, Wilhelmina van Arkel en hun dochter Anna op ca. 4‑jarige leeftijd.
Militair Joan van Paffenrode, was vooral bekend als toneeldichter en bleef na de dood van zijn vader het huis bewonen (tot vóór 1682). Daarna woonde hier tot omstreeks 1686 Lodewijk Huygens van Zuylichem, zoon van de bekende dichter Constantijn Huygens. In 1672 benoemde stadhouder Willem III van Oranje hem tot drossaard van Gorinchem. In deze functie maakte Huygens zich niet geliefd bij de bevolking door hogere belastingen te eisen. Hij werd aangeklaagd wegens corruptie en vervolgens uit zijn functie gezet. Lodewijk Huygens trouwde in 1674 met Jacoba Teding van Berkhout. Zij kregen acht kinderen, van wie er vijf al zeer jong overleden.
Details
Omschrijving: | Knikkers |
Materiaal: | Steengoed, zoutglazuur |
Productie: | Hessen, Großalmerode |
Datering: | ca. 1650- ca. 1725 |
Afmetingen: | 11-12-12,5-13-13,5-14,5-16 en 18 mm (diameter) |
Vindplaats: | Gorinchem, Kazerneplein (1997) |
Inventarisnummer: | KP97V802 |
Vragen? | Ziet u een fout? Of heeft u aanvullende informatie over deze vondst? Laat het ons weten! |
Vindplaats
Archisnummer(s): | Zaakidentificatie: 2020660100 Onderzoekmelding: 1626 |
Topografische Kaart: | 38G |
Coördinaten: | 126.280/426.860 (centrum) |
Toponiem: | Kazerneplein |
Plaats: | Gorinchem |
Gemeente: | Gorinchem |
Provincie: | Zuid-Holland |
Type onderzoek: | Archeologische opgraving |
Uitvoerder: | P.M. Floore, Rotterdam |
Projectleider: | P.M. Floore, Rotterdam |
Opdrachtgever: | Gemeente Gorinchem |
Bevoegd gezag: | Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek |
Aanvang onderzoek: | 11 augustus-5 september 1997 |
Vondsten & documentatie: | Gemeentelijk depot voor archeologie Gorinchem |
DANS: | - |
Documentatie
Broeken, A. (2006) Drossaard jonker Jacob van Paffenrode en zijn huis op het Kazerneplein, in: Gorcumse bodemschatten. Archeologische speurtocht naar de geschiedenis van de Arkelstad, Gorcumse Monumentenreeks 5, Gorinchem, p. 32-39. PDF (3 MB) |
|
Busch, A.J. & C.S. Oldenburger-Ebbers (1990) Lusthoven in Gorinchem, Historische Reeks Oud-Gorcum 3, Gorinchem, p. 3-8. PDF (9 MB) |
|
Floore, P.M. (1998) Opgraving Huis van Paffenrode, Kazerneplein, Gorinchem 1997, Rotterdam. PDF (6,10 MB) |
|
Hoogendijk, T. (2018) Rijk gevulde beerputten op het Kazerneplein en aan de Nieuwstad, in: F. Cerutti, R. Mulder, B. Stamkot & A. de Vries (red.), Tien eeuwen Gorinchem. Geschiedenis van een Hollandse stad, Utrecht, p. 240-241. WorldCat |
|
Liebetrau, S. (2023) Marbles: the enigmatic all-rounders among stonewares. EAA conference 2023 Belfast/online. Session 279. PDF (893 kB) |
|
Jan Pluis (1979) Kinderspelen op tegels, Assen, p. 157-164. WorldCat |
|
Willemsen, A. (1998) Kinder delijt. Middeleeuws speelgoed in de Nederlanden. Nijmeegse kunsthistorische studies deel VI, Nijmegen WorldCat | PDF (55 MB) |
Materiaal: | Aardewerk |
Periode: | Nieuwe tijd B:1650-1850 nC |
Toepassing: | Spel, vermaak |
Vindplaats: | Kazerneplein (1997) |
Vondstnummer: | KP97V802 |