Vuur­stolp, miniatuur

Beschrijving

Een mini­a­tuur vuur­stolp van gegla­zuurd aar­de­werk, gevon­den in de beer­put van het Huis Paf­fen­rode op het Kazer­ne­plein. Tus­sen uit­werp­se­len en huis­af­val van de vroe­gere bewo­ners von­den de onder­zoe­kers een hoe­veel­heid gebro­ken kin­der­speel­goed, waar­on­der ook dit vuurstolpje.

Aar­de­werk speel­goed werd in grote hoe­veel­he­den gepro­du­ceerd en was te koop bij de speel­goed­kraam op de jaar­markt of direct bij de lokale pot­ten­bak­kers. Zij maak­ten van hun dage­lijkse pro­duc­ten exact gelij­kende mini­a­tuur­ver­sies in een 1:2 of 1:3 ver­hou­ding. Bekend is dat ook de Gor­cumse pij­pen­ma­kers pijp­aar­den speel­goed maak­ten. Vanaf het mid­den van de 17^de eeuw ont­ston­den de eer­ste speel­goed­win­kels in ons land waar, behalve pop­pen en pop­pen­goed, ook de toen popu­laire tin­nen mini­a­tuur­tjes ver­krijg­baar waren.

Een schaapje van pijp­aarde en een tin­nen koekenpannetje.

Kin­der­spel­le­tjes waren in de 17^de eeuw nog strikt sek­se­ge­bon­den. Jon­gens speel­den meestal behen­dig­heids­spel­le­tjes en krij­ger­tje. Meis­jes speel­den met hun pop­pen­spul­len vooral dage­lijkse situ­a­ties in hun omge­ving na. Zo bereid­den de kin­de­ren zich spe­len­der­wijs voor op hun toe­kom­stige rol in het gezin en de maatschappij.

Vuur­stolp

Een vuur­stolp, ook wel vuur­klok genoemd, is een stuk aar­de­werk dat van de veer­tiende tot de negen­tiende eeuw als brand­pre­ven­tie­mid­del werd gebruikt. Een vuur­stolp is vaak kom­vor­mig en heeft daar­naast altijd een hand­vat en ven­ti­la­tie­ga­ten. De vuur­stolp werd ’s avonds bij het naar bed gaan of wan­neer ieder­een het huis ver­liet over het smeu­lende haard­vuur geplaatst. Het vuur kon zo vei­lig door­smeu­len en de vol­gende dag weer mak­ke­lijk wor­den aangestoken.

In veel ste­den was het ver­plicht een vuur­stolp te gebrui­ken. Ook in Gorin­chem stelde het stads­be­stuur aller­lei pre­ven­tieve regels op om de brand­vei­lig­heid te ver­ho­gen. Maar hierin is niets te vin­den over vuur­stol­pen. Moge­lijk is dit de reden waarom zij hier bij opgra­vin­gen tot dus­ver zel­den zijn gevonden.

Huis Paf­fen­rode

Voor­af­gaand aan de bouw van een par­keer­ga­rage op het Kazer­ne­plein is in 1997 een arche­o­lo­gisch onder­zoek uit­ge­voerd. Tij­dens de opgra­ving ont­dek­ten de onder­zoe­kers res­ten van de 16^de-eeuwse woning van de dros­saard van Gorin­chem en het Land van Arkel. De woning stond bekend als het Huis Paf­fen­rode, genoemd naar de meest bekende bewo­ner : Jacob van Paf­fen­rode (± 1591 – 1652). Hij was gehuwd met Wil­hel­mina van Arkel (± 1590 – 1628). Het gezin had drie kin­de­ren : Joan (1618−1673), Rudolf (1620−1673) en Anna (1625−1656).

Jacob van Paf­fen­rode, Wil­hel­mina van Arkel en hun doch­ter Anna op ca. 4‑jarige leeftijd.

Mili­tair Joan van Paf­fen­rode, was vooral bekend als toneel­dich­ter en bleef na de dood van zijn vader het huis bewo­nen (tot vóór 1682). Daarna woonde hier tot omstreeks 1686 Lode­wijk Huy­gens van Zuy­li­chem, zoon van de bekende dich­ter Con­stan­tijn Huy­gens. In 1672 benoemde stad­hou­der Wil­lem III van Oranje hem tot dros­saard van Gorin­chem. In deze func­tie maakte Huy­gens zich niet geliefd bij de bevol­king door hogere belas­tin­gen te eisen. Hij werd aan­ge­klaagd wegens cor­rup­tie en ver­vol­gens uit zijn func­tie gezet. Lode­wijk Huy­gens trouwde in 1674 met Jacoba Teding van Berk­hout. Zij kre­gen acht kin­de­ren, van wie er vijf al zeer jong overleden.