Onderยญzoek
In de 11de en 12de eeuw was Gorinยญchem, geleยญgen aan de monยญding van de Linge, รฉรฉn van de eerยญste nederยญzetยญtinยญgen waar vanยญuit het achยญterยญland ontยญgonยญnen werd. In de eeuยญwen erna groeide de nederยญzetยญting onder het bewind van de Heren van Arkel uit tot een stadje met vanaf de tweede helft van de 13de eeuw aarยญden walยญlen en grachยญten. In 1382 verยญkreeg Gorยญcum stadsยญrechยญten.
Zoals in veel dorยญpen en steยญden vormde de kerk het midยญdelยญpunt van de nederยญzetยญting. In 1263 werd een aan Sint Maarยญten gewijde kerk in gebruik genoยญmen. De toren raakte in een onweer in 1361 zwaar beschaยญdigd en werd verยญvanยญgen door de huiยญdige toren waarยญaan tusยญsen 1450 en 1517 is gebouwd. Mogeยญlijk werยญden vanaf de bouw van de eerยญste kerk in Gorยญcum op de gewijde grond rond het kerkยญgeยญbouw overยญleยญdeยญnen begraven.
Begraafยญplaats
De eerยญste afbeelยญding van de kerk en het kerkยญhof, van de hand van de carยญtoยญgraaf Jacob van Devenยญter, dateert uit de 16de eeuw. Carยญtoยญgraยญfiยญsche gegeยญvens uit de 16de tot 20e eeuw geven een indruk van de ontยญwikยญkeยญling van het kerkยญgeยญbouw en het ruimยญteยญgeยญbruik van het omligยญgende terยญrein. Hierยญuit is op te maken dat het deel van het kerkยญterยญrein ten noorยญden van de toren dat in 2008 door Holยญlanยญdia Archeยญoยญloยญgen is onderยญzocht, mogeยญlijk tot in de 18de eeuw in gebruik was als begraafplaats.
Bij dit archeยญoยญloยญgiยญsche onderยญzoek, dat naar aanยญleiยญding van de geplande aanยญleg van een blusยญinยญstalยญlaยญtie voor de kerkยญtoยญren is uitยญgeยญvoerd, zijn 53 indiยญviยญduen opgeยญgraยญven. De graยญven lagen naar chrisยญteยญlijke traยญdiยญties overยญweยญgend oost-west geoยญriยญรซnยญteerd, met een lichte afwijยญking naar het noorยญden vanยญwege de door de ligยญging van de Krijtยญstraat gedicยญteerde indeยญling van het kerkhof.
Door de beperkte opperยญvlakte die bij de archeยญoยญloยญgiยญsche opgraยญving kon worยญden onderยญzocht zijn uitยญspraยญken over de indeยญling en de ontยญwikยญkeยญling van het kerkยญhof lasยญtig te bearยญguยญmenยญteยญren. Een onderยญscheid in de kistยญvorยญmen van de graยญven in het noorยญdeยญlijke deel van de opgraยญvingsยญput en de oveยญrige graยญven heeft mogeยญlijk te maken met de indeยญling van het kerkยญhof. Een diaยญchroon onderยญscheid is mogeยญlijk te herยญkenยญnen in de disยญconยญtiยญnuยญรฏยญteit van de locaยญtieยญkeuze van de begraยญvinยญgen. Ook is dit een aanยญwijยญzing voor de wijze waarop de graยญven werยญden gemarkeerd.
Het vondstยญmaยญteยญriยญaal en de denยญdroยญchroยญnoยญloยญgiยญsche dateยญrinยญgen van het hout van de grafยญkisยญten tonen dat de aanยญgeยญtrofยญfen indiยญviยญduen tusยญsen de 14de/โ15de eeuw en de 18de eeuw moeยญten zijn begraven.
Armeยญlui
Het fysisch-antroยญpoยญloยญgiยญsche onderยญzoek laat zien dat de Gorยญcuยญmers die in dit deel van het kerkยญhof begraยญven werยญden tot het arme deel van de bevolยญking behoorยญden. Met name de vrouยญwen bereikยญten als gevolg van hun zware leefยญomยญstanยญdigยญheยญden slechts een geringe lichaamsยญlengte en stierยญven op jonge leeftijd.
De armeยญlui werยญden in eenยญvouยญdige kisยญten van goedยญkoop hout begraยญven in een graf, dat maar in enkele gevalยญlen was voorยญzien van een kruis, in de schaยญduw van de Grote Kerk van Gorinchem.
Fotoโs
Media
Archeยญoยญloยญgisch onderยญzoek bij Grote Toren
Botยญresยญten gevonยญden bij Grote Toren Gorinchem
Botยญresยญten onder torenvloer
Graยญven in de graยญven, team van archeยญoยญloยญgen aan het werk bij de Grote Kerk
Honยญderยญden botยญten bij de Grote Kerk
Nader onderยญzoek naar opgeยญgraยญven botยญten in Gorinchem
Opgeยญgraยญven botยญten kunยญnen leefยญtijd en ziekte prijsgeven
Opgeยญgraยญven botยญten naar laboยญraยญtoยญrium voor onderzoek
Skeยญletยญten bij Grote kerk hadยญden zwaar leven
Verยญder zoeยญken naar skeletten
Wroeยญten in de Gorยญcumse klei : archeยญoยญloยญgen brenยญgen botยญten in kaart
Publiยญcaยญties
Busch, A.J. (1994) Grote Kerk en Toren, Gorcumse Monumentenreeks 2, Gorinchem. WorldCat | Flipbook | PDF (5 MB) |
|
Hoogendijk, T., M. d'Hollosy & T. Verminnen (2010) Archeologische Opgraving (AO), Gorinchem Achter de Kerk/Krijtstraat, Hollandia reeks 296, Zaandijk . Flipbook | PDF (42,41 MB) |
|
Hoogendijk, T. (2011) In de schaduw van de Grote Kerk Archeologisch onderzoek van het kerkhof van de Grote Kerk in Gorinchem 14e tot 18e eeuw, Zaandijk. |
|
Rooijen, E. van (2008) Gorinchem: Achter de Kerk, in: Archeologische Kroniek van Zuid-Holland, 40, p. 16. Flipbook | PDF (5,76 MB) |
Metยญaยญdata
Archisnummer(s): | 28581 (onderzoeksmelding) |
Topografische Kaart: | 38G |
Coรถrdinaten: | 126.425/426.890 126.423/426.860 126.433/426.860 126.433/426.890 |
Toponiem: | Achter de kerk/Krijtstraat |
Plaats: | Gorinchem |
Gemeente: | Gorinchem |
Provincie: | Zuid-Holland |
Type onderzoek: | DAO (Definitief Archeologisch Onderzoek) |
Uitvoerder: | Hollandia Archeologen |
Projectleider: | Drs. M.J.J. Dautzenberg |
Opdrachtgever: | Gemeente Gorinchem |
Bevoegd gezag: | Gemeente Gorinchem |
Aanvang onderzoek: | 19 mei 2008-23 mei 2008 |
Vondsten & documentatie: | Gemeentelijk depot voor archeologie Gorinchem |
DANS: | - |